 |
Natuurbeleving in oktober
Zondagmorgen 8 uur, de Radio staat op één: VARA's Vroege Vogels begint. Ik vlei me in een luie stoel, koffie naast me, bordje met twee boterhammen op schoot. Stoel naar het raam gekeerd. De kamertemperatuur is aangenaam. De eerste klanken zijn van Vivaldi, daarna worden de onderwerpen aangekondigd. Buiten zie ik in mijn 40 jaar oude ecologische parkje twee Turkse Tortels verliefd naast elkaar zitten. De hemel is blauw op die eerste oktoberzondag. De zon heeft de boomtoppen bereikt. Blaadjes zijn nog diep groen, alsof de zomer nog in het land is. Eikels vallen, onmiskenbaar oktober, of toch niet? Een groepje van vier gaaien proberen de eikels van elkaar af te pakken. Vroege Vogels begint aan het onderwerp tuinreservaten. Ik zit in mijn eigen tuinreservaat, in mijn verwarmde vogelkijkhut. Kijk, een koolmeesje inspecteert het nestkastje. Op zoek naar een winterverblijf of op zoek naar een nieuwe woning? Mozart klinkt door de luidsprekers. Op de fenolijn vermeld men dat er nog volop vlinders te zien zijn. Klopt, er vliegen een paar Atalanta's rond bij de bloeiende klimop die de 40-jarige eik ongeschikt maakt voor de processierups. Het krioelt inmiddels van de bijen op de klimopbloesem. Vroege Vogels is te gast op Terschelling waar dit weekend het Springtij festival plaatsvindt. We horen een reportage. De zon klimt verder en de weerschijn op de bomen daalt evenredig. Genoeg zon om de fotosynthese, de vorming van bladgroen, nog intact te houden.
Slechts de minst bedeelde bladeren kleuren geel, wacht maar tot de nachtvorst komt. Kijk, daar dwarrelt een blaadje als een sneeuwvlok naar beneden. Losgeraakt door een tjiftjaf, die van tak tot tak zoekt naar de volop aanwezige insecten. Deze insecten genieten van de dag, van elk uur, tot de laatste minuut, tot het moment dat de tjiftjaf toeslaat. Op de radio een stukje Haydn, het volgende onderwerp wordt aangekondigd. Wetenschappers waarschuwen ons voor de opwarming van de aarde. Een pimpelmeesje komt tevergeefs kijken of de vetbollen er al hangen. Die moet nog minstens een maand wachten. Hij of zij peuzelt een spinnetje op. Moeten we ons zorgen maken over de opwarming? Wetenschappers spreken elkaar tegen, maar een VPRO serie Klimaatjagers op TV laat ons op zondagavond beangstigend de waarheid zien. Kijk, een gehakkelde aurelia strijkt neer op de klimopbloesem. Ik zie ook een boomblauwtje. Ze snoepen van de nectar, ik drink m'n 2e kop koffie op. Dat een sterke boom last heeft van verstrengeling van klimop is een sprookje.
De wetenschapper redeneert verder. Laten we toch maar voor het zekere kiezen en zuinig zijn op het milieu en de CO2 uitstoot verminderen. Ik kijk naar buiten, deze bomen groeien toch maar mede dankzij koolstofdioxide. En een paar graden warmer in de zomer is zo gek nog niet. Reclame en nieuws op de radio, ik loop even naar buiten, de natuur geurt en laat zich horen. Merels genieten van rijpe lijsterbessen in de tuin van de buren. De buren zijn blij met mij. Ik hou hun tuinen bij, natuurlijk ook voor eigen belang. Had ik de groeitoppen van de esdoorn niet steeds gesnoeid, dan was het zonnen in de achtertuin niet meer mogelijk geweest.
De rozen bij de andere buurman blijven bloeien zolang ik de uitgebloeide bloemen eruit knip.
En de fles wijn aan het eind van het jaar is meegenomen. Een mooi stukje Telemann op de radio markeert de overgang naar het volgende onderwerp. Het Springtijfestival op Terschelling duurt vier dagen en staat in het teken van milieu en duurzaamheid. Een vink komt kijken of er al zaad gestrooid is. Twee winterkoninkjes verdwijnen in de klimop begroeiing en komen na vijf minuten twee meter hoger weer tevoorschijn. Een volgende wetenschapper vertelt ons in Vroege Vogels dat de zeespiegel van 26 tot misschien zelfs 82 centimeter kan stijgen als we niet snel iets doen tegen de opwarming. Kusten zullen overstromen, delta's worden zeearmen, eilanden gaan verdwijnen. Misschien wordt het voor ons land Amersfoort aan Zee? Leuk voor de mensen die daar wonen. Een paar eksters komen de rust verstoren in mijn ecologisch parkje. Ik mag die rovers niet, maar volgens Nico de Haan zijn ze mooi en slim. Opeens zit ik rechtop in mijn stoel, kijk, een grote bonte specht. Een berkenboom wordt nauwkeurig afgezocht naar eetbaar spul.
Een wetenschapper legt inmiddels uit wat de kantelpuntentheorie inhoudt. Tropische bossen veranderen in savanna's. IJsmassa's in water. Warme golfstromen veranderen van richting.
Moessons verlaten vaste tijden, worden heftiger of slaan een jaar over. De rust wordt doorbroken. Ik loop even naar buiten. Een groep ganzen, afkomstig van hun slaapplaats op de Reeuwijkse Plassen vliegt over, wellicht richting Zaanse Rietveld om daar te fourageren.
Ganzen zijn in gevaar, er zijn te veel jagers. Afschieten van ganzen dreigt.
Afschot van jagers zal er niet komen. Na een muziekje, het lijkt Schubert, gaat de wetenschapper verder: 95 procent van de mensen beïnvloeden het klimaat nadelig.
In Azië kan je zonder mondkapje de straat niet meer op. Wat is de verantwoording van ons voor ons nageslacht? De bijen die massaal genieten van de nectar op de klimop hebben er geen weet van, zij leven vandaag, geen zorgen voor morgen. Een blaadje van de haagbeuk draait cirkelend naar beneden. Geen vrolijke uitzending, deze Vroege Vogels, de mens zorgt er in een eeuw tijd voor dat de aarde een kans loopt op een aantal kantelpunten. Zelfs een ijstijd is mogelijk. Laat de organisatie van de Elfstedentocht zich er klaar voor maken.
Voor mij hoeft die kou niet. Kijk, een libel, ik kan op afstand niet zien welk soort. De vliegkunst langs de bomen is een ware beleving. Het is een kunst om zonder vaart te verminderen opeens stil te staan en van richting te veranderen. Prachtig om dat vanuit je stoel in een verwarmde kamer te bekijken. Op de radio gaat het onderwerp over duurzame innovaties, duurzame productie en duurzame consumptie. We moeten onze eetwaren van dichtbij betrekken, biologisch geteeld. Hollandse appels in plaats van Nieuw Zeelandse. Onzinnige subsidies moeten we afbouwen. Hergebruik in plaats van nieuwkoop. Het kan anders, we moeten het willen en nu beginnen. Het begrip winst moet veranderen in vernieuwing, groei in duurzaamheid.
Shell moet snappen dat duurzaamheid bij minder verbruik ook winst is. Geobserveerd door deze wetenschap vergeet ik naar buiten te kijken. Door het bladerdek zie ik een groepje meeuwen. Zij cirkelen nabij de flat, wellicht worden ze gevoerd door bewoners. Onze Marokkaanse medelandgenoten mogen vanwege hun geloof geen brood weggooien. Meeuwen en vissen profiteren daarvan. Hebben hebben hebben moet veranderen in delen, delen, delen, dat is een uitspraak die ik net opvang. Wegwerp wordt hergebruik. Eigendom wordt gemeenschappelijk bezit. Consumeren wordt consuminderen. Onachtzaamheid wordt plichtsbesef. Wubbo Ockels krijgt publiekelijk de Brandarisprijs. Hij houdt een emotionele speech en vertelt hoe hij omgaat met zijn ziekte, kanker.
Een groepje kauwtjes komen in mijn eco-bos de rust verstoren. Slimme vogels, die hondenpoep opruimen en die als hobby het wegjagen van huismussen hebben. Gelukkig ook mooie woorden in Vroege Vogels. Je kan alleen maar winnen door optimistisch te zijn, woorden van Wubbo Ockels. Met een stukje 'live' muziek gaan we naar het volgende onderwerp. Het Paradijs op aarde is mogelijk. Met 9 miljard mensen is de aarde in staat ieder zijn geluk te geven. Maar daar moeten wijzelf aan werken, wij moeten veranderen. Een nieuw geloof is nodig, geloof in het leven. Een leven zonder oorlogen. Het evenwicht moet terug.
Systeemfouten moeten aangepakt worden. Verzoening in verschillen. We kunnen het, maar moeten het wel zelf doen. Het slotmuziekje sluit Vroege Vogels af. De zon prikkelt me om naar buiten te gaan waar ik in de zon nog even droom over al die mooie woorden in de uitzending en alle moois wat ik tijdens die twee uur vanuit mijn stoel zag.
Een week later, zelfde Vroege Vogels, zelfde stoel voor het raam, zelfde boomtoppen.
Maar geen zon, geen leven in de bomen, wel een zondvloed van 80 millimeter regen binnen 24 uur tijd. Is de moesson een werelddeel te ver? Is het kantelpunt aangebroken?
|
